Kumarbaz Yanılgısı

Bi’ müdettir görülmeyen gelişigüzel bi’ olayın gerçekleşme ihtimalinin daha yüksek ya da yeni gerçekleşen bir olayın kısa müddet içerisinde tekrar yaşanma ihtimalinin düşük olmasına inanmaya kumarbaz yanılgısı veya Monte Carlo Yanılgısı denir. Bu düşünce tarzı oldukça yanlış bi’ algıdır, zira geçmişte yaşanan olaylar, belli başlı olayların gelecekte tekrar yaşanma olasılığını etkilemez.

Örneğin, Monte Carlo Yanılgısı sonucunda bi’ kimse, eğer ki art arda iki kez yazı gelirse, bi’ sonraki tekrarda tura gelme olasılığının daha yüksek olduğunu düşünür. Fakat arka arkaya 10 kez tura da gelebilmekte. Bunda şaşıracak bir durum yoktur. Adil olduğu süre boyunca bu paranın geçmişteki etkinliklerden etkilenmesinin ve gelecekte yaşanacak olayları etkilemesinin bir imkanı yoktur.

Örneğin, her ikisi de 6 gelen bir çift zar attığınız bi’ ihtimali düşünün. Monte Carlo Yanılgısı sonucunda bir sonraki atışta her iki zarın da 6 gelme olasılığının 1/36’dan daha az olduğunu düşünmemelisiniz. Sonuç olarak her bi’ atışta, zarların ikisinin de 6 gelme ihtimali yine 1/36’dır. Bu ihtimaller, zarları kaç kez attığımızdan bağımsız bi’ şekilde hareket etmektedir. Yani bi’ zar atışının bir sonrakini etkilemesinin hiçbi’ yolu yoktur. Bunun zıttını düşünmek de hatalı bir fikir sahibi olmanıza neden olur. Monte Carlo Yanılgısını anlamak önemlidir. Çünkü bu vaziyet aslında adını kumardan alsa da hayatın her alanında söz konusu olduğu için insanların düşünce yapısında önemli bir rol oynar.

Kumarbaz Yanılgısı Nasıl Ortaya Çıkar?

Kumarbazın yanılgısı kognitif bir önyargıdır. Bunun neticesinde de hatalı kararlar vermenize sebep olur.
Biz insanlar gelecekte yaşanacak bi’ olay için belli kararlar vermeye mecbur kaldığımız zamanlarda geçmişte yaşamış olduğumuz deneyimlerimizi dikkate alıp ona göre adımlar atarız. Başka bir ifadeyle, geçmişte yaşadığımız olayları gelecekte gerçekleşecek olaylarla bağdaştırırız. Bu, iki olay gerçekten de nedensel olarak ilişkili olduğunda iyi bir uygulamadır.

Örneğin, gökyüzünde fırtına bulutları gördüğümüzde, yağmur yağacağını varsaymak ve ardından dışarıya çıkarken şemsiye almaya karar vermek mantıklıdır. Geçmiş yaşanmışlıklarımız bunu bize öğretmiştir. Ancak, iki olay nedensel olarak bağlantılı olmadığında ve biz onların olduğu fikrine kapıldığımızda bu bizler için bi’ problem olacaktır.